Home | Ruimte voor de rivier 2.0

We krijgen in Nederland steeds vaker te maken met lange zeer warme, natte én droge periodes. Dit zorgt, mede door klimaatverandering, voor extreem hoogwater in het rivierengebied en ook voor periodes met langduriger, extreem laagwater. Daarnaast daalt de bodem van rivieren steeds verder door erosie. Het gevolg: landbouw en natuur verdroogt, de bevaarbaarheid verslechtert en de zoetwaterverdeling staat onder druk. Daarom werken Rijk en regio binnen Ruimte voor de Rivier 2.0 samen om het rivierengebied toekomstbestendig te maken én te houden voor volgende generaties.

In het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 maken we keuzes over de inrichting van het rivierengebied. Het programma bevat maatregelen voor de korte en de lange termijn, gericht op het stoppen van erosie van de rivierbodem en ophoging van rivierbodems. De maatregelen houden rekening met de vijf functies van rivieren: veilige waterafvoer, zoetwaterbeschikbaarheid, ecologische waterkwaliteit en natuur, bevaarbaarheid en regionale economische ontwikkeling.

Lees meer over het programma Ruimte voor de Rivier 2.0

Veelgestelde vragen

Vind hier het antwoord op de meest gestelde vragen

Met het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 werken het Rijk en de regio gezamenlijk aan de inrichting van een nieuw, toekomstbestendig rivierengebied. Het programma bevat maatregelen voor de korte en de lange termijn, gericht op stabilisatie van rivierbodems en veilig waterafvoer. De maatregelen houden rekening met de vijf functies van rivieren: veilige waterafvoer, zoetwaterbeschikbaarheid, ecologische waterkwaliteit en natuur, bevaarbaarheid en regionale economische ontwikkeling.

Het programma richt zich op twee belangrijke doelen:

1. Stabiliseren van de rivierbodem. Een voldoende stabiele en beheersbare bodemligging van het zomerbed die bijdraagt aan herstel van de natuurlijke rivierdynamiek en zorgt voor een goede bevaarbaarheid en waterverdeling over Nederland bij lage rivierafvoeren.

2. Vergroten van de afvoer- en bergingscapaciteit. Voldoende capaciteit om de hogere rivierafvoeren die in de loop van deze eeuw verwacht worden, op te vangen en om

ruimtelijke ontwikkelingen, natuur, bodemligging en overige opgaven (waaronder landbouw/voedselzekerheid) te faciliteren.

Meer over programma Ruimte voor de Rivier 2.0

Programma Ruimte voor de Rivier 2.0 is de uitwerking van het programma Integraal Rivier Management. Het programma IRM is een formeel programma onder de Omgevingswet en beschrijft het rivierenbeleid en -beheer van het rivierengebied. Het is tot stand gekomen met inbreng van partneroverheden, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen. Deze inbreng is in het programma Integraal Riviermanagement verwerkt samen met de resultaten van nader onderzoek en analyse. In het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 werken Rijk en regio samen de twee beleidsdoelen en beleidskeuzes uit die in IRM zijn vastgelegd.

Meer over programma Ruimte voor de Rivier 2.0

Natuurlijk heeft het programma een zeer succesvolle ‘voorganger’. Ruimte voor de Rivier zorgde in het begin van deze eeuw voor een verschuiving van de traditionele (ingrijpende en kostbare) dijkverhoging naar ruimte creëren voor rivieren door dijkverlegging. Tussen 2006 en 2019 zijn 39 projecten gerealiseerd, zoals dijkverleggingen, nevengeulen en uiterwaardverlagingen. Maar daarmee is het werk nog niet gedaan, we moeten blijven investeren in een nieuw, toekomstbestendig rivierengebied. Daarom werken we met het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 aan een rivierengebied waarin water veilig afgevoerd kan worden en rivieren bevaarbaar blijven. Waar door hogere (grond)waterstanden minder verdroging is en de verdeling van zoetwater over Nederland is verbeterd. Ook is er in dit rivierengebied ruimte voor natuur en economische ontwikkeling.

Meer over programma Ruimte voor de Rivier 2.0

In deze fase van het programma betrekken we vooral professionals die vanuit hun eigen organisatie (overheid, maatschappelijke organisatie of kennisinstelling) betrokken zijn met rivierenbeleid en/of de inrichting van de openbare ruimte in het rivierengebied. Voor iedereen die wat verder af staat van het programma, maar wel geïnteresseerd is, zorgen we dat informatie goed te vinden is. Bijvoorbeeld op onze website, in onze nieuwsbrief of via de online webinars die we elk kwartaal organiseren.

Formele participatie vindt plaats eind 2026/ begin 2027 als de beleidskeuzes van Ruimte voor de Rivier 2.0 zijn opgenomen in het ontwerp Nationaal Waterprogramma 2028-2033. Dit formele document ligt dan ter inzage, iedereen kan hierop een zienswijze indienen. Op het herijkte programma RvdR 2.0 is wederom inspraak mogelijk, maar we zitten momenteel nog in de beleidsvormende fase. Na vaststelling van het herijkte programma,

volgens de huidige planning in 2029, worden de maatregelenpakketten in fases geprogrammeerd in lopende en nieuwe projecten. Op dit moment is de verwachting dat vanaf dan, vanuit de projecten, participatie met de directe omgeving plaatsvindt, omdat de plannen dan een stuk concreter zijn. Mocht dit eerder van toepassing zijn, wordt participatie met individuele belanghebbenden vanzelfsprekend eerder opgestart.

Meer over programma Ruimte voor de Rivier 2.0

Er wordt op diverse plekken langs de Maas en in het Rijngebied integraal gewerkt aan rivierprojecten. Dat wil zeggen dat de opgaven die op specifieke plekken spelen, zoals hoogwaterveiligheid en natuurontwikkeling, door het Rijk en regionale overheden samen worden opgepakt. Een aantal van deze projecten is vanaf 2019 gestart als pilot voor het programma Integraal Riviermanagement, de voorloper van RvdR2.0. De projecten bevinden zich in verschillende fasen maar ze hebben allemaal gemeen dat de opgaven die spelen zo integraal mogelijk worden opgepakt.

Meer over lopende rivierpojecten

Het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 is een samenwerking tussen de doelgerichte Deltaprogramma's Rijn en Maas en het Rijk. Het Rijk kijkt naar oplossingen op het systeemniveau en de Deltaprogramma's Rijn en Maas vertalen dit door naar regionale opgaven zoals de samenhang met het regionale watersysteem. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is initiatiefnemer van het programma en ook formeel bevoegd gezag, vanuit het Rijk zijn ook het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en Rijkswaterstaat betrokken. Op deze manier werken Rijk en regio samen met provincies, waterschappen en in afstemming met (rivier)gemeenten de plannen voor RvdR2.0 verder uit. Dit alles in nauwe afstemming met het Nationaal Deltaprogramma. Ook (regionale) belanghebbenden worden betrokken. Denk aan vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, bedrijven, belangengroepen en kennisinstellingen.

Meer over samenwerking

Met het programma focussen we op zowel de lange als de korte termijn. Met de korte termijn doelen we op de periode tot 2050, dus de komende 25 jaar. De lange termijn volgt daarna, vanaf 2100 en verder.

In 2026 besluiten we over de maatregelen die nodig zijn om nu en voor de toekomst de erosie van de rivierbodem te stoppen en de rivierbodem waar nodig op te hogen. We zetten daarna direct de eerste stappen om de uitvoering hiervan voor te bereiden. Dit krijgt prioriteit, omdat de gevolgen van de erosie nu al merkbaar zijn. Ook besluiten we hoeveel ruimte rivieren binnen- en buitendijks nodig hebben. In de jaren negentig is succesvol begonnen met het teruggeven van ruimte aan de rivier. Dit zetten we voort. We reserveren de ruimte nu, zodat we er zeker van zijn dat we de maatregelen die we in de toekomst moeten nemen, ook kunnen nemen.

In 2029 ligt er een volledige maatregelenpakket rivierverruiming. Vanaf dat moment gaan we gefaseerd werken aan de uitvoering van deze maatregelen en gaat de eerste schop in de grond. Dit lijkt misschien ver weg, maar het zijn ingrijpende maatregelen die we goed moeten voorbereiden en afstemmen. Dit vraagt tijd.

Ondanks dat we nu nog in de voorbereidingsfase zitten, wordt er bij onder meer de Meanderende Maas, Arcen en Vierwaarden als onderdeel van een gebiedsontwikkeling met regionale partners, al gewerkt aan rivierverruiming met het gedachtegoed van Ruimte voor de Rivier 2.0.

Meer over de tijdlijn

Het programma is onderverdeeld in vier werksporen:

Werkspoor A: “Beleidsvorming nationale beleidskeuzes”. In dit werkpakket worden alle onderzoeken gedaan die nodig zijn om besluiten over de beleidskeuzes te nemen. Werkspoor B: “Verbinding nationale kaders met gebieden”. In dit werkspoor worden de alternatieven uit werkspoor A getoetst in de regio op uitvoerbaarheid. De toetsing van de alternatieven uit werkspoor A worden getoetst in twee gebiedsuitwerkingen (Splitsingspuntengebied en Gemeenschappelijke Maas).

Werkspoor C: “Ontwikkeling gezamenlijke slagkracht”. Dit werkspoor richt zich op het stroomlijnen van de verschillende programma’s in het rivierengebied. Naast RvdR 2.0, bijvoorbeeld het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en het Programma Aanpak Grote Watern (PAGW). Het doel is dat de programmering en financiering van projecten soepeler gaat en slimme combinaties gemaakt kunnen worden, om zo de samenwerking te bevorderen en uitvoering te versnellen.

Werkspoor D: "Internationale samenwerking". Als programma stemmen we actief af met onze buurlanden en internationale organisaties die betrokken zijn bij het beheer en beleidsontwikkeling in het Maas- en Rijngebied. Dit doen we bijvoorbeeld in internationale rivierencommissies, via bestaande Nederlandse vertegenwoordiging in internationale rivierencommissies (ICBR, AGHW, IMC, VNBM), EU-werkgroepen en (in)formele grensoverschrijdende overleggen. Ook hebben we nauw contact met Vlaanderen voor de gebiedsuitwerking Gemeenschappelijke Maas.

Meer over ons

We houden we belanghebbenden en geïnteresseerden elk kwartaal op de hoogte van de ontwikkelingen met nieuwsbrieven en webinars. Deze webinars bieden de mogelijkheid om vragen te stellen en feedback te geven, waardoor we actief inspelen op de zorgen en wensen van de betrokkenen. Daarnaast zorgen we ervoor dat er altijd voldoende toegankelijke informatie beschikbaar is op onze website, zodat mensen goed geïnformeerd kunnen deelnemen aan het proces.

Meld je aan voor de nieuwsbrief